انقلاب اسلامي مردم ايران پس از سالها مبارزه با استعمار و استبداد به رهبري حكيمانه امام خميني (ره) به پيروزي رسيد. شعار «جمهوري اسلامي» كه حاكميت الهي را با نقشي مردمي در اداره و تدبير امور سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي نويدي را در آرمان اين حركت اجتماعي محسوب مي شود. تدوين «قانون اساسي» كه معرف آرمانها، اهداف، اميال و مباني ارزشي هر جامعه محسوب مي شود، اولين گام در شكل دهي به اين نظام سياسي بود. با نگارش قانون اساسي توسط نمايندگان مردم و تأييد آن توسط اكثريت جامعه اين آرزو جامعه عمل پوشيد و از آن پس قانون اساسي مبنايي براي قوانين موضوعه و چگونگي سازماندهي نظام اسلامي پس از انقلاب شد.

كتاب حاضر مشتمل بر يازده بخش به مباحثي با عناوين مفاهيم و دسته بندي ها، قانون اساسي جمهوري

اسلامي ايران، حقوق ملت، رهبري، قوه مقننه، مجمع تشخيص مصلحت نظام، قوه مجريه، قوه قضائيه، شوراي محلي، سياست خارجي و تجديد نظر در قانون اساسي مي پردازد.

مقدمه/13

بخش اول: كليات

فصل اول: مفاهيم و دسته بنديها/16

الف – قانون/16

ب – قانون اساسي/16

ج – جايگاه قانون اساسي در تقسيمات حقوق/17

د – تفاوت قانون اساسي با قانون عادي/18

ه – اقسام قانون اساسي/19

فصل دوم: قانون در ايران/20

الف – ايران قبل از اسلام/21

ب – زمينه هاي نهضت مشروطيت/24

ج – چگونگي نگارش قانون اساسي در دوران مشروطه /26

د – اصول بنيادين اولين قانون اساسي در ايران/28

بخش دوم: قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران

فصل اول: نگارش و بازنگري قانون اساسي/31

بازنگري قانون اساسي در سال 1386/32

فصل دوم: حاكميت و مباني آن در قانون اساسي/32

الف – حاكميت و منشاء آن در نظام هاي حقوقي/34

ب – حاكميت در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران/36

فصل سوم: ويژگي هاي كلي نظام جمهوري اسلامي ايران/39

الف – اسلاميت نظام/39

ب – جمهوريت نظام/40

ج – توزيع قدرت/43

د – زبان، خط،تاريخ و پرچم رسمي كشور/48

بخش سوم: حقوق ملت

حقوق فردي و آزادي هاي ملت/51

الف – مفهوم آزادي/52

ب – آزادي در قانون اساسي/52

ج – مهمترين حقوق و آزادي ها/53

بخش چهارم: رهبري

فصل اول – ولايت فقها در عصر غيبت/62

الف – مباني عقلي ولايت فقيه/63

ب – مباني روايي ولايت فقيه/64

فصل دوم: ولايت فقيه در قانون اساسي/66

الف – خبرگان رهبري/67

ب – ويژگيهاي رهبري/68

ج – چگونگي انتخاب رهبر/68

د – نظارت بر رهبري/69

فصل سوم: وظايف و اختيارات رهبري/70

الف – وظايف و اختيارات رهبري در اداره كشور/71

ب – وظايف و اختيارات رهبري نسبت به قواي سه گانه/73

ج – وظايف و اختيارات رهبري در ساير نهادها/75

بخش پنجم: قوه مقننه

فصل اول: قوه مقننه در قانون اساسي/79

الف – روشهاي اعمال قوه مقننه/80

فصل دوم: تشكيل مجلس شوراي اسلامي/81

الف – ويژگي انتخابات مجلس شوراي اسلامي/82

ب – كيفيت انتخابات و مقررات آن/82

ج – مفهوم نمايندگي و خصوصيات آن/85

فصل سوم: تشكيلات قانون گذاري مجلس/86

الف – هيات رئيسه مجلس/86

ب – كمسيون هاي مجلس/87

ج – نگارش قانون/88

فصل چهارم: وظايف و اختيارات مجلس شوراي اسلامي/89

الف – قانون گذاري/89

ب – نظارت/92

فصل پنجم: شوراي نگهبان /98

الف – تركيب شوراي نگهبان/98

ب – جايگاه شوراي نگهبان در قانون اساسي/99

ج – وظايف و اختيارات شوراي نگهبان/99

بخش ششم: مجمع تشخيص مصلحت نظام

الف – ضرورت استفاده از احكام ثانويه/101

ب – فرمان تأسيس مجمع تشخيص مصلحت نظام/102

ج – مجمع تشخيص مصلحت در قانون اساسي/103

د – چگونگي تبيين مصلحت نظام/104

ه – اعتبار مصوبات مجمع تشخيص مصلحت نظام/105

بخش هفتم: قوه مجريه

فصل اول كليات/106

الف – وظايف قوه مجريه/107

ب – اشكال قوه مجريه/108

ج – قوه مجريه در ايران/108

فصل دوم: رياست جمهوري/109

الف – مراحل انتخاب رئيس جمهور/109

ب – مسئوليت هاي رئيس جمهور/113

ج – وظايف و اختيارات رئيس جمهور/114

بخش هشتم: قوه قضائيه

فصل اول: كليات قوه قضائيه/121

الف – قضاوت در كتاب و سنت/122

ب – جايگاه قوه قضائيه در قانون اساسي/122

ج – استقلال قوه قضائيه/123

فصل دوم: سازمان و وظايف قوه قضائيه/125

الف – رياست قوه قضائيه/125

ب – وظايف رئيس قوه قضائيه/126

ج – وظايف رئيس قوه قضائيه در غير امور قضايي/127

د – مسئوليت هاي قوه قضائيه/128

ه – وزير دادگستري/129

بخش نهم: شوراهاي محلي

الف – شوراي اسلامي در قانون اساسي/132

ب – تشكيل شوراهاي اسلامي/132

ج – وظايف و اختيارات شوراهاي اسلامي/133

بخش دهم: سياست خارجي

الف – جايگاه سياست خارجي/135

ب – سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران/135

بخش يازدهم: تجديد نظر در قانون اساسي

چگونگي بازنگري در قانون اساسي/138

منابع مآخذ/139

متن كامل قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و اصول تغيير يافته در بازنگري 1368/141